De bacterievuurcontroles beginnen afhankelijk van de weersomstandigheden en daarmee de ontwikkeling van bacterievuur in principe in juli tot en met september. Waarom is dit van belang, wie voeren dit uit en hoe ziet het gebied eruit? Naktuinbouw geeft ons een kijkje in de keuken van de inspecties. Zij is namelijk degene die de inspecties op bacterievuur (Erwinia amylovora) uitvoert in alle bufferzones in Nederland. Zij doet dit in opdracht van de Raad voor de Boomkwekerij. In ons gebied hebben we gekozen voor een collectieve aanpak om de inspecties uit te voeren en te betalen.
Wat is een bufferzone?
De Nederlandse regelgeving voorziet in maatregelen die in bepaalde gebieden (bufferzones) verspreiding van bacterievuur in Nederland moeten voorkomen. Hierdoor blijven bomen en planten uit deze gebieden verhandelbaar in de Europese Unie. Deze bufferzones zijn wettelijk vastgesteld. Binnen de bufferzone is de bestrijding van bacterievuur verplicht en is het aanplanten van een aantal voor bacterievuur gevoelige planten, zoals wilde meidoorn (Crataegus) verboden.
Wordt er binnen een bufferzone bacterievuur aangetroffen in de omgeving van boomkwekerijen, dan beperkt dit de verhandelbaarheid van producten door deze kwekerijen. Bacterievuur kan dus grote economische schade veroorzaken. Om dit te voorkomen spoort Naktuinbouw in opdracht van de Raad voor de Boomkwekerij binnen de bufferzones aantastingen van bacterievuur op en controleert zij op naleving van de maatregelen.
Niet verplicht buiten bufferzone
Buiten de bufferzones is bestrijding van bacterievuur niet verplicht. Wel hebben boomkwekers en fruittelers er groot belang bij om besmette planten te verwijderen en vernietigen buiten de kwekerij. Dit kan aantasting van productiepercelen voorkomen, waardoor er geen handelsbelemmeringen ontstaan.
Deelnemende bedrijven
Bedrijven met percelen gelegen in een bufferzone kunnen in aanmerking komen voor een Planten Paspoort-PZ. Op dit Planten Paspoort-PZ komt een vermelding die aangeeft dat het materiaal geschikt. Hiervoor is de keuze uit:
- De Wetenschappelijke naam: Erwinia amylovora
- De EPPO-code: ERWIAM
Materiaal met dit kenmerk maakt het mogelijk om te kunnen verhandelen naar de zogenaamde beschermde gebieden. Natuurlijk is het materiaal ook geschikt voor landen en gebieden die deze eis niet stellen.
Op welke instructies zijn de inspecties gebaseerd?
De instructies voor de inspecties komen van de NVWA. Zij schrijven een bepaalde periode in het jaar en de werkwijze aan Naktuinbouw voor. De inspecties voert Naktuinbouw in principe uit in de maanden juli tot en met september. Aan het begin van deze inspectieperiode informeert Naktuinbouw de inspecteurs over eventuele nieuwe wetgeving en werkwijze.
Hoe voert de inspecteur de inspectie uit?
De inspecteurs gaan meestal met hun auto naar de te inspecteren objecten (meestal struiken) in de bufferzone. Deze worden dan vaak te voet bekeken. Op die manier is goed vast te stellen of er wel of geen bacterievuur aanwezig is. Op grote fruitteeltpercelen zet de inspecteur meestal een quad in. Hierdoor kan de inspectie sneller en is de fysieke belasting voor de inspecteur een stuk minder.
Hoe legt de inspecteur eventuele vondsten vast?
Alle objecten die een inspecteur in de bufferzone bekijkt kent zogenaamde ‘X-Y-coördinaten’. Deze coördinaten staan opgeslagen in digitale overzichtskaarten, in een hiervoor speciaal gemaakt programma. De inspecteurs werken sinds twee jaar met dit programma, welke zij benaderen vanaf hun tablet. Zij leggen hier ook alle werkzaamheden in vast. Ieder object krijgt dus een eigen status in het systeem. Dit varieert van nog niet geïnspecteerd, gezond, bemonsterd, besmet tot geruimd. Het systeem is up-to-date doordat de inspecteur deze dagelijks bijwerkt.
Hoe komt het dat er relatief veel vondsten waren in 2019?
Sinds enkele jaren blijkt uit de data bij Naktuinbouw dat er in de ene zone meer bacterievuur gevonden wordt dan in de andere. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de zone 5; in de regio Opheusden. In deze regio staan relatief veel gevoelige bacterievuurwaardplanten op de bedrijven. Denk hierbij aan Crataegus en Sorbus. Met name Crataegus x lavalleei is erg gevoelig voor bacterievuur. Daarnaast zijn er in dit gebied veel fruitteeltpercelen. De perenpercelen zijn erg gevoelig voor bacterievuur. Verder is er nogal wat beplanting van wilde meidoorn in het gebied. De praktijk wijst uit dat als er ooit in een gebied bacterievuur is gevonden, deze bacterie vrij lang blijft rond waren. Ondanks dat alle gevonden aantastingen zijn opgeruimd, komt het vaak voor dat in opvolgende jaren in die omgeving weer bacterievuur wordt aangetroffen.
Kunnen kwekers bacterievuur voorkomen?
Boomkwekers doen er goed aan om wekelijks al hun percelen te controleren op bacterievuur. Het is zaak om aantastingen dan direct weg te halen, zodat verdere uitbreiding wordt voorkomen. Aantastingen moeten kwekers ruim weghalen en bij voorkeur ook de naastgelegen bomen. Boomkwekers moeten ook hun personeel hierop wijzen, zodat die tijdens hun reguliere werkzaamheden op bacterievuuraantastingen letten.
Er is meer dan alleen de kwekerij. Boomkwekers doen er ook goed aan om ook de omgeving rond hun kwekerijen te controleren. Uiteraard doet de Naktuinbouw-inspecteurs dit ook. Dit is echter maar eenmaal per seizoen. Aantasting van bacterievuur binnen de bufferzone dient men bij Naktuinbouw te melden. Zij zorgt dan voor het opruimen van de besmetting.
Wat gebeurt er als er een vondst in het buitengebied (niet kwekerij) is?
Als er binnen een bufferzone in de groene ruimte bacterievuur aanwezig is dan is het zaak om dit zo spoedig mogelijk op een professionele wijze te verwijderen. Aangetaste planten worden dan in zijn geheel verwijderd of afgezaagd. In dat geval is het zaak om de wortel in te smeren met balsem, zodat de boom niet meer uitloopt. Een uitzondering is bijvoorbeeld de situatie waarin de meidoorn in het landschap een bepalende rol speelt.
Hoe gaat Naktuinbouw te werk bij een vondst in de groene ruimte?
Naktuinbouw stelt de eigenaar eerst mondeling op de hoogte van de vondst en de wettelijke maatregelen die de ruiming bepalen. De eigenaar krijgt vervolgens vanuit Naktuinbouw namens de Minister van LNV een aanzegging om binnen 10 dagen na dagtekening te ruimen. Bij twijfel over de aanwezigheid van bacterievuur of in het geval de eigenaar het niet eens is met de mondelinge aanzegging om te ruimen, dan neemt Naktuinbouw een monster ter bevestiging. Zij neemt altijd een monster als er binnen 500 meter van de aantasting een boomkwekerijperceel ligt. Dit omdat dit van invloed kan zijn op de PZ status (voorheen ZP-b2) van het perceel. Na 10 dagen controleert de inspecteur of er daadwerkelijk geruimd is.
Herkennen van bacterievuur is erg belangrijk!
Het is heel erg belangrijk dat boomkwekers, maar ook hun werknemers bacterievuur goed kunnen herkennen en weten waar de gevaren liggen. Naktuinbouw ontwikkelde hiervoor een één daagse training die alle facetten van bacterievuur behandelt. Denk daarbij aan: opsporen, voorkomen van besmettingen veilig opruimen en een stukje regelgeving. Bij voldoende deelnemers gaat deze training (mits dit mogelijk is door de coronamaatregelen) door. Op de website van Naktuinbouw staat deze training en andere interessante trainingen voor de boomkwekerijsector.
Wie zijn dit jaar de inspecteurs in zone 5?
Dit jaar zijn er drie inspecteurs in zone 5 werkzaam om de bacterievuurinspecties uit te voeren. Alle drie zijn ze zeer ervaren in het opsporen van bacterievuur.
- Albert van Oort is jaren lang keurmeester geweest bij Naktuinbouw. Zijn expertise ligt bij laanbomen, sierheester en fruit
- Benny Brouwer komt van oorsprong van een fruitteeltbedrijf en is zodoende sinds jaar en dag bekend met bacterievuur
- Pieter Dam heeft al heel veel jaren dit soort inspecties gedaan met name in de omgeving Boskoop. Sinds enkele jaren werkt hij ook in de omgeving Opheusden
Uitbreiding van zone 5
Doordat de zone dit jaar op twee plekken iets is uitgebreid, leidt dit uiteraard tot meer inspecties in deze nieuwe gebieden. Samen met de druk van de vondsten die gestaag toenemen begrootte Naktuinbouw 35 uur meer ten opzichte van vorig jaar (690 in 2019 en 725 voor 2020)
Als boomkwekers in hun eigen omgeving goed controleren op aantastingen, kan dit helpen om de inspectietijd beperkt te houden. Het is helaas wettelijk gezien niet mogelijk dat boomkwekers zelf de inspecties in de bufferzone van Naktuinbouw overnemen. Wettelijk is vastgelegd dat de inspecties altijd door een officiële onafhankelijke en door de overheid aangewezen instantie moet gebeuren.
Wilt u meer weten over bacterievuur of bacterievuurcontrole?
Vraag dit dan aan uw keurmeester, raadpleeg de website www.naktuinbouw.nl of neem contact op met het team Keuringen Boomkwekerijgewassen. Zij is te bereiken via tel. (071) 332 62 88 of e-mail: boomkwekerij@naktuinbouw.nl
Belangrijke linken
- lijst met plantendie vatbaar zijn voor bacterievuur
- Op de overzichtskaartenvan de NVWA zijn de actuele bufferzones duidelijk weergegeven
