Vanaf 1 januari 2025 zal de Belastingdienst actief handhaven op de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA), specifiek gericht op situaties waarin sprake is van kwaadwillendheid. Daarnaast zal de Belastingdienst waarschijnlijk aanwijzingen geven om de arbeidsrelatie aan te passen indien er twijfel bestaat over de juistheid.

Wat is de Wet DBA?
De Wet DBA bepaalt of een arbeidsrelatie wordt gezien als een zelfstandige opdracht (ZZP) of als een dienstbetrekking (loondienst). De wet voorkomt schijnzelfstandigheid, waarbij een ZZP’er in de praktijk als werknemer functioneert zonder de daarbij behorende rechten en plichten.

Modelovereenkomsten: Stand van zaken

• Sinds 6 september 2024 beoordeelt de Belastingdienst geen nieuwe modelovereenkomsten meer.
• Bestaande modelovereenkomsten blijven geldig tot hun vervaldatum, maar worden niet verlengd.
• Bedrijven en ZZP’ers kunnen nog steeds werken met een geldige modelovereenkomst zolang deze voldoet aan de wet.

Beoordeling van een Dienstbetrekking: 9 Criteria
Om te bepalen of iemand echt zelfstandig werkt, kijkt de Belastingdienst naar 9 criteria. Dit gebeurt met een holistische toets, waarbij alle feiten en omstandigheden samen worden beoordeeld.

1. De aard en duur van de werkzaamheden

• Is er een inspanningsverplichting (proces) of een resultaatverplichting (product)?
• Hoe langer de samenwerking duurt, hoe meer dit wijst op een dienstverband.
• Bij eenvoudige werkzaamheden en veel aanwijzingen van de opdrachtgever kan eerder sprake zijn van loondienst.

2. Werkwijze en werktijden

• Mag de opdrachtnemer zelf bepalen hoe, waar en wanneer hij/zij werkt?
• Hoe meer vrijheid, hoe eerder sprake is van zelfstandigheid.
• Let op: op een bouwplaats kan deze vrijheid beperkt zijn door veiligheidsregels.

3. Inbedding in de organisatie

• Is de opdrachtnemer onderdeel van de bedrijfsvoering of organisatie?
• Bij structureel werk dat essentieel is voor de opdrachtgever kan sprake zijn van een arbeidsovereenkomst.

4. Persoonlijke uitvoering van het werk

• Moet de opdrachtnemer het werk zelf uitvoeren, of kan hij/zij een vervanger sturen?
• Strikte persoonlijke uitvoering wijst vaak op een dienstverband.

5. Totstandkoming van afspraken

• Wie stelde het contract op, en was er ruimte voor onderhandeling?
• Meer onderhandelingsruimte duidt eerder op zelfstandigheid.

6. Beloning en uitbetaling

• Wie bepaalt het tarief?
• Automatische uitbetaling door de opdrachtgever kan wijzen op gezag, wat op loondienst duidt.

7. Hoogte van de beloning

• Is het tarief marktconform of hoger dan vergelijkbaar personeel?
• Een uurtarief onder €33,- kan volgens een wetsvoorstel automatisch als dienstverband worden gezien.

8. Commercieel risico

• Draagt de opdrachtnemer risico’s, zoals bij schade of ziekte?
• Hoe groter het risico, hoe meer dit wijst op ondernemerschap.

9. Ondernemerschap en economische zelfstandigheid

• Heeft de opdrachtnemer meerdere opdrachtgevers en investeert hij/zij in eigen bedrijfsmiddelen?
• Gedrag als ondernemer (bijv. klanten werven, bedrijfsrisico nemen, eigen website) wijst op zelfstandigheid.

Wat te doen in 2024?

• Evalueer je huidige werkwijze: Gebruik de webmodule van de Belastingdienst om te bepalen of sprake is van loondienst of zelfstandigheid.
• Modelovereenkomsten nakijken: Zorg dat je nog werkt onder een geldige overeenkomst en bereid je voor op nieuwe contractafspraken in 2025.
• Risicoanalyse: Werk je langdurig bij één opdrachtgever of ben je sterk ingebed in de organisatie? Overweeg een aanpassing om risico op een dienstverband te verkleinen.
• Overleg tijdig met je accountant

Meer informatie:

• Webmodule beoordeling arbeidsrelatie
• Rijksoverheid: Maatregelen tegen schijnconstructies

Door deze maatregelen en de hernieuwde handhaving is het cruciaal voor opdrachtgevers en ZZP’ers om hun samenwerkingen tijdig te toetsen en waar nodig aan te passen.